Bezpośredni dostęp oraz „samo-skierowanie się” pacjenta/klienta na fizjoterapię

Światowa Konfederacja Fizjoterapii (WCPT) jest zwolennikiem bezpośredniego dostępu pacjentów/klientów do fizjoterapii oraz jest zdania, że „samo-skierowanie się” pacjentów pozwoli im na zaspokojenie ich potrzeb na usługi fizjoterapeutyczne.

Wykształcenie w zakresie fizjoterapii przygotowuje fizjoterapeutę do bycia niezależnym specjalistą pierwszego kontaktu, który jest wykwalifikowany w zakresie  badania, oceny stanu zdrowia, diagnozy, prowadzenia terapii/interwencji terapeutycznej, oceny wyników pracy terapeutycznej oraz kończenia procesu terapeutycznego pacjenta/klienta bez konieczności skierowania pacjenta/klienta przez innych pracowników opieki zdrowotnej (np. lekarza) lub innych osób trzecich.[1]

WCPT nawołuje również do stworzenia rozwiązań dających pacjentom/klientom lepszy dostęp do usług fizjoterapeutycznych poprzez stworzenie możliwości samodzielnego, niezależnego skierowania się pacjenta/klienta bezpośrednio do fizjoterapeuty.

Terminy „bezpośredni dostęp” („direct access”) oraz „samo-skierowanie się” pacjenta (patient self-referral) odnoszą się do sytuacji, gdy usługi fizjoterapeutyczne są dostępne dla pacjenta/klienta bez konieczności wcześniejszego skierowania.[2] W wielu krajach świata, w systemach opieki zdrowotnej, osoby korzystające z usług fizjoterapeutycznych nie potrzebują takiego skierowania. W tych przypadkach bezpośredni dostęp do fizjoterapii jest zagwarantowany państwowymi/okręgowymi/regionalnymi ramami prawnymi oraz standardami grupy zawodowej fizjoterapeutów. Rosnąca ilość badań naukowych dostarcza dowodów, iż takie rozwiązanie przynosi korzyści kliniczne oraz ekonomiczne, jak również jest akceptowane przez osoby korzystające z usług fizjoterapeutycznych. [3][4][5][6][7][8]

WCPT opowiada się za prawem osób korzystających z usług fizjoterapeutycznych do „samo-kierowania się” na fizjoterapię, zgodnie z ich wolą. WCPT jest przekonana, że takie prawo jest wyrazem autonomii osób korzystających z fizjoterapii oraz umożliwia wszystkim równy dostęp do usług fizjoterapeutycznych.

WCPT postuluje stworzenie modelu refundacji ubezpieczeniowej umożliwiającego skorzystanie pacjentowi/klientowi z usług fizjoterapeutycznych bez potrzeby uprzedniego skierowania go przez lekarza.

WCPT zachęca organizacje członkowskie do:

· zabiegania o bezpośredni dostęp do fizjoterapii oraz do „samo-kierowania się” pacjenta/klienta wśród państwowych/okręgowych/regionalnych departamentów zdrowia, innych pracowników opieki zdrowotnej oraz innych organizacji, także tych, które odpowiadają za refundację świadczeń fizjoterapeutycznych oraz reprezentują interesy odbiorców tych świadczeń.

· zapewnienia takiego programu kształcenia fizjoterapeutów, który przygotuje fizjoterapeutę do bycia niezależnym, autonomicznym terapeutą, będącym w stanie samodzielnie przyjmować pacjentów/klientów, bez skierowania od osób trzecich. [9]

· stworzenia, gdy to konieczne, możliwości stałego dokształcania się fizjoterapeutów, tak aby zostali wyposażeni oni w odpowiednią wiedzę umożliwiającą im przyjmowanie pacjentów/klientów zgłaszających się do nich na zasadzie bezpośredniego dostępu lub „samo-skierowania się”.

· wspierania badań mających na celu ewaluację systemu bezpośredniego dostępu oraz „samo-kierowania się” pacjentów/klientów na usługi fizjoterapeutyczne.

· zwrócenia swoim członkom uwagi na materiały źródłowe wspierające projekt wdrożenia bezpośredniego dostępu oraz „samo-kierowania” się pacjenta/klienta na usługi fizjoterapeutyczne.

· uświadomienia swoim członkom odpowiedzialności wiążącej się z wprowadzeniem bezpośredniego dostępu do usług fizjoterapeutycznych.

· dzielenia się doświadczeniami oraz wynikami badań dotyczących wprowadzenia bezpośredniego dostępu oraz „samo-kierowania się” pacjenta/klienta na fizjoterapię z innymi organizacjami członkowskimi w celu stworzenia bazy naukowej o zasięgu globalnym.

· informowania opinii publicznej o skutkach wprowadzenia wolnego dostępu do usług fizjoterapeutycznych: wolny dostęp do świadczeń fizjoterapeutycznych może pomóc pacjentowi/klientowi w dostosowaniu opieki zdrowotnej do jego potrzeb, a tym samym pozwoli na pozostawanie niezależnym w otoczeniu domowym oraz środowisku społecznym.

Pojęcia: 

Bezpośredni dostęp (direct access)  — pacjent/klient bezpośrednio zwraca się do fizjoterapeuty jako do osoby odpowiedzialnej za świadczenie usług fizjoterapeutycznych (pacjent sam się skierowuje do fizjoterapeuty). Fizjoterapeuta w sposób niezależny decyduje o prowadzonej terapii oraz przejmuje za nią pełną odpowiedzialność.[10]  Także fizjoterapeuta ma bezpośredni dostęp do pacjenta/klienta i to on określa, kto potrzebuje badania/leczenia fizjoterapeutycznego. Nie potrzebuje do tego skierowania od innego specjalisty.

Samo-skierowanie się pacjenta (self-referral) — pacjenci mogą sami skierować się do fizjoterapeuty, bez konieczności wcześniejszej konsultacji u jakiegokolwiek pracownika opieki zdrowotnej oraz bez konieczności wystawienia skierowania przez lekarza. Może to dotyczyć porady przez telefon, telemedycyny, jak również wizyty w gabinecie. [11]

Zatwierdzenie, rewizja, inne ustalenia WCPT
Zatwierdzenie:	17-ste Generalne Zebranie WCPT, czerwiec 2011
Data kolejnej rewizji:	2015
Inne ustalenia WCPT	Oświadczenia WCPT odnośnie: – autonomii – opisu fizjoterapii – standardów praktyki fizjoterapeutycznej Wytyczne WCPT: – wytyczne dotyczące edukacji fizjoterapeutów

Dodatkowe źródła informacji:

·  Dedicated area of the WCPT website: www.wcpt.org/node/34062

·  Stokes E, Kruger J. WCPT Keynotes: Direct access and patient self-referral

(www.wcpt.org/sites/wcpt.org/files/files/Keynote_DirectAccess.pdf). London, UK: WCPT; 2011.

© World Confederation for Physical Therapy 2011

* W wielu przypadkach „bezpośredni dostęp” oraz „samo-skierowanie się” pacjenta mogą być rozumiane jako synonimy. Jednakże „bezpośredni dostęp” może dotyczyć sytuacji, gdy pacjent nie jest w stanie sam się skierować na fizjoterapię, jak na przykład w stanie braku przytomności, podczas przebywania na oddziale intensywnej opieki medycznej. W tym przypadku fizjoterapeuta ma prawo do wglądu w dokumentację pacjenta oraz podjęcia decyzji, czy pacjent wymaga konsultacji fizjoterapeutycznej oraz prowadzenia fizjoterapii. W swoich działaniach nie jest on uzależniony od skierowania od innych pracowników opieki zdrowotnej, na przykład od lekarza.