Zasady Etyki Zawodowej Fizjoterapeuty oraz Prawa Pacjenta. Jak ich przestrzegać i na co uważać?

Fizjoterapeuta jako zawód zaufania publicznego

Nie ulega wątpliwości, że od pracowników medycznych, jako od przedstawicieli zawodów zaufania publicznego, wymaga się nie tylko postępowania zgodnie z zasadami nauki opartej na faktach (EBM), ale także przestrzegania zasad etycznych i poszanowania praw pacjenta. Fizjoterapeuci nie są tutaj wyjątkiem. Od momentu wejścia w życie Ustawy z dn. 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty, zostali oni uznani za samodzielny zawód medyczny [1]. Konsekwencją tego było nie tylko powstanie Krajowej Izby Fizjoterapeutów, ale także nasilenie dyskusji o stworzeniu standardów postępowania fizjoterapeutycznego, w tym opracowania kodeksu zasad etycznych [2].

Kodyfikacja zasad etyki fizjoterapeuty

Tworzenie kodeksu etycznego grupy zawodowej ma na celu określenie wartości, standardów i obowiązujących norm. Ponadto sprzyja integracji danej społeczności i umacnia pozycję zawodu [2].

Już w 2009 roku Zespół pod kierownictwem dr. hab. Wojciecha Kiebzaka opracował Kodeks Etyczny Fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej, który został opublikowany przez Polskie Towarzystwo Fizjoterapii. Kodeks ten przypomina inne dokumenty, t.j. Kodeks Etyki Lekarskiej i Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczypospolitej Polskiej: zawiera ślubowanie oraz określa ramy relacji z pacjentem, społeczeństwem i innymi przedstawicielami środowiska medycznego. Ponadto uwzględnia zasady, którymi powinien kierować się fizjoterapeuta w zakresie wykonywania praktyki, prowadzenia własnej działalności i badań naukowych [3].

Podczas I Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów w 2016 r. uchwalono “Zasady etyki zawodowej fizjoterapeuty” [4]. Składa się na nie 10 punktów, które mogą stanowić coś na kształt drogowskazów w praktyce fizjoterapeuty [5].

W 2020 r. Krajowa Izba Fizjoterapeutów rozpoczęła prace nad stworzeniem kodeksu etyki zawodowej. W tym celu m.in. zainicjowała badanie ankietowe “Dotyk, cielesność, intymność – etyka zawodu fizjoterapeuty”, którego tematem jest budowanie relacji terapeutycznej i komunikacja fizjoterapeutów z pacjentami [6].

Prawa pacjenta

Poszanowanie praw pacjenta stanowi nie tylko obowiązek moralny, ale także prawny, jak zaznaczono we wcześniej wspomnianej ustawie [1]. Pozwala na zbudowanie relacji z pacjentem i umożliwia osiągnięcie efektów terapeutycznych. Co więcej, dzięki temu zmniejszamy ryzyko konfliktu z pacjentem, który może skończyć się w sądzie.

Świadoma zgoda

Jednym z podstawowych praw pacjenta jest prawo do wyrażania zgody na świadczenia zdrowotne. Zazwyczaj udzielenie zgody przez pacjenta rozwiązywane jest na poziomie organizacyjnym podmiotu leczniczego, ale fizjoterapeuta powinien zwrócić uwagę, czy został dopełniony ten obowiązek. Należy także upewnić się, że pacjent został poinformowany o możliwych skutkach ubocznych i przeciwwskazaniach do danej metody rehabilitacji. Pacjent powinien mieć możliwość zadania fizjoterapeucie pytań o zabieg przed jego rozpoczęciem. Nie należy zakładać, że lekarz kierujący zrealizował obowiązek informacyjny. Ze względów bezpieczeństwa powinno się pobierać zgodę w formie pisemnej [7]. Wyrażenie zgody przez pacjenta zdejmuje z fizjoterapeuty odpowiedzialność za niezawinione niepożądane skutki zastosowanej terapii [8].

Obowiązek informacyjny

Prawo pacjenta do informacji wiąże się ze świadomym udzieleniem zgody, ale obejmuje także prawo do informacji o własnym stanie zdrowia. Zazwyczaj jest to przekaz ustny, przy czym istotne jest, aby był on zrozumiały dla chorego. Należy dopasować formę przekazu do odbiorcy i upewnić się, że zrozumiał jego treść. W razie sporu to fizjoterapeuta jest zobowiązany udowodnić dopełnienie obowiązku informacyjnego. Z tego powodu warto odnotować fakt przekazania informacji pacjentowi w dokumentacji medycznej. Z uwagi na ewentualne roszczenia można również przygotować formę pisemną informacji, zapoznanie się z którą chory potwierdza podpisem [8]. Pamiętajmy, że pacjent może zrezygnować z prawa do informacji. Z tego względu dobrze na pierwszej wizycie upewnić się jaki zakres wiadomości jest skłonny przyjąć [7]. Więcej na temat prawa pacjenta do informacji można przeczytać w artykule “Fizjoterapeuta a prawo do informacji pacjenta”

Tajemnica zawodowa

Nie można zapomnieć o obowiązującej pracowników medycznych tajemnicy zawodowej. Ze względu na specyfikę zawodu fizjoterapeuty posiada on informacje wrażliwe na temat zdrowia pacjenta. Naruszenie tajemnicy zawodowej wiąże się z odpowiedzialnością karną [7].

Oferta TU INTER Polska dla fizjoterapeutów

Prace nad kodyfikacją zasad etyki zawodowej fizjoterapeutów wciąż trwają i nadal zasady te są bardziej wartościami, którymi powinni się kierować, niż szczegółowymi wytycznymi. Z tego powodu niektóre sytuacje, zwłaszcza dotyczące bezpośrednio praw pacjenta, mogą budzić wątpliwości pracowników medycznych.

W ramach dobrowolnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej istnieje możliwość wykupienia klauzuli dotyczącej naruszenia praw pacjenta. Będzie to szczególnie istotne dla fizjoterapeutów wykonujących swój zawód w ramach prowadzenia działalności gospodarczej [9].

Przypominamy, że ubezpieczenie INTER Fizjoterapeuta zawiera ochronę prawną, m.in. Centrum Asysty Prawnej – infolinię czynną 24/7, porady prawne w formie opinii na piśmie czy pokrycie kosztów związanych z ewentualnym sporem sądowym [9].

W ten sposób staramy się pomagać w rozwiewaniu wątpliwości i zapewnieniu pracownikom medycznym poczucia bezpieczeństwa, dzięki czemu łatwiej o stworzenie wartościowej, korzystnej terapeutycznie relacji z pacjentami.

Referencje

1. Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty
2. Bugaj R, Klarzyńska K. Po co tworzyć kodeks etyczny w fizjoterapii. Głos Fizjoterapeuty, 0/2017
3. Kiebzak W, Gieremek K, Florczyk M, Kiljański M. Kodeks Etyczny Fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej. Pabianice 2009.
4. Uchwała NR 20/I KZF/2016 z dn. 29 grudnia 2016 w sprawie “Zasad etyki zawodowej fizjoterapeutów
5. https://kif.info.pl/zasady-etyki-zawodowej/ (ostatni dostęp: 18.02.2021)
6. https://kif.info.pl/dotyk-cielesnosc-intymnosc-etyka-zawodu-fizjoterapeuty-ruszyl-projekt-badawczy-katedry-psychospolecznych-podstaw-zdrowia-i-rehabilitacji-awf-warszawa-oraz-kif/ (ostatni dostęp: 18.02.2021)
7. https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/obowiazki-fizjoterapeuty-w-zakresie-realizacji-podstawowych-praw-pacjenta (ostatni dostęp: 18.02.2021)
8. https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/prawo-pacjenta-do-informacji-oraz-wyrazenia-zgody-w-zawodzie-fizjoterapeuty (ostatni dostęp: 18.02.2021)
9. https://interpolska.pl/sluzba-zdrowia/fizjoterapeuta/ (ostatni dostęp: 18.02.2021)